Açık Ceza İnfaz Kurumları (Açık Cezaevi)

Açık Ceza İnfaz Kurumlarının Tanımı ve Amaçları

Açık ceza infaz kurumları (açık cezaevi), Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun (CGTİHK) m. 14 kapsamında, hükümlülerin rehabilitasyonu, iş gücüne katılımları ve mesleki becerilerinin geliştirilmesine öncelik veren, firar önleme amacı gütmeyen ve dış güvenlik personeli bulunmayan, yalnızca iç gözetim ve denetimle sınırlı güvenlik önlemlerine sahip tesisler olarak tanımlanmaktadır. Bu kurumlar gerektiğinde kadınlara ve gençlere özel olarak düzenlenebilir.

Doğrudan Açık Ceza İnfaz Kurumuna Yerleştirme Kriterleri

CGTİHK m. 14/2’ye göre, belirli şartları karşılayan hükümlülerin cezaları direkt olarak açık ceza infaz kurumlarında infaz edilebilir. Bu şartlar şunlardır:

• Terör suçları, örgüt kurma, yönetme veya örgüte üyelik suçları ve cinsel suçlar dışında, kasıtlı işlenmiş suçlardan 3 (üç) yıl veya daha az hapis cezasına mahkum olanlar,
• Taksirli suçlardan 5 (beş) yıl veya daha az hapis cezası alanlar,
• Adli para cezalarının hapis cezasına çevrilen durumlar,
• 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu uyarınca tazyik hapsine çarptırılanlar.

Açık Ceza İnfaz Kurumlarına Yerleştirilemeyecek Hükümlüler

Terör suçları, örgüt faaliyetleri ile ilgili suçlar ve cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlar gibi belirli suç türleri nedeniyle mahkum olanlar veya iyi hali olmayanlar, öncelikle kapalı ceza infaz kurumlarında cezalarını çekmeye başlarlar. Ayrıca, ikinci defa mükerrer suç işleyenler ve koşullu salıverilme kararının iptal edilmesiyle cezası devam edenler de doğrudan açık ceza infaz kurumlarına alınmaz.

Açık Ceza İnfaz Kurumlarına Geçiş İçin Gerekenler

Hükümlünün açık ceza infaz kurumuna direkt olarak alınabilmesi için, kasıtlı suçlardan 3 (üç) yıl veya daha az, taksirli suçlardan ise 5 (beş) yıl veya daha az hapis cezasına mahkum olmuş olması gerekmektedir. Çoklu mahkumiyet durumlarında, toplam ceza süresi bu limitleri aşarsa, hükümlü önce kapalı kuruma alınır, ardından şartlar değerlendirilerek açığa ayrılma kararı verilebilir.

Açık Ceza İnfaz Kurumlarına Doğrudan Yerleştirme Özel Durumları

Adli para cezalarının hapis cezasına çevrildiği ve İcra ve İflas Kanunu gereğince tazyik hapsine tabi tutulan hükümlüler, bu cezalarını doğrudan açık ceza infaz kurumlarında çekebilirler. Hükümlünün ilgili açık ceza infaz kurumuna teslim olması için çağrı yoluyla bildirim yapılır ve belirtilen süre içinde teslim olmazsa, yakalama ve teslim işlemi gerçekleştirilir.

Açık Ceza İnfaz Kurumlarına Geçiş Süreci

Açık Ceza İnfaz Kurumlarına Ayrılma Yönetmeliği Madde 6 uyarınca, kapalı ceza infaz kurumlarından açık ceza infaz kurumlarına geçiş için belirlenen şartlar şunlardır:

1. Hükümlünün iyi hal göstermiş olması esastır.
2. Hükümlünün koşullu salıverilme tarihine 7 (yedi) yıl veya daha az süre kalmış olması gereklidir.
3. Hükümlünün cezasının belirli bir kısmını kapalı kurumda geçirmiş olması şarttır; bu durumda:
   • 10 (On) yıldan kısa süreli cezalar için en az 1 (bir) ay,
   • 10 (On) yıldan uzun cezalar için cezanın onda biri kapalı kurumda geçirilmelidir.

Özel Durumlar ve İlave Şartlar

• Açık Ceza İnfaz Kurumlarına Ayrılma Yönetmeliği Madde 6/2 kapsamında, belirli suçlar için ek şartlar getirilmiştir. Bu suçlar arasında nitelikli hırsızlık, yağma, uyuşturucu ticareti gibi ağır suçlar bulunmaktadır. Bu suçlardan hükümlü olanların koşullu salıverilme tarihine 5 (beş) yıl veya daha az süre kalmış olması gerekir.
• Cinsel suçlar, aile içi şiddet suçları gibi hassas suç kategorilerinde ise koşullu salıverilme süresine üç yıl veya daha az kalmış olması şartı aranır.

Terör ve Örgüt Bağlantılı Suçlar

• Terör örgütlerinden ayrılanlar veya etkin pişmanlık gösterenler için, koşullu salıverilme süresine iki yıldan az süre kalmış olması gerekmektedir. Bu durum,4959 sayılı Topluma Kazandırma Kanunu ve ilgili diğer kanun maddeleri tarafından desteklenmektedir.
• Ayrıca, örgüt suçlarından dolayı hükümlü olanlar için, idare ve gözlem kurulu tarafından yapılan değerlendirme sonrasında infaz hakiminin onayıyla açık ceza infaz kurumuna geçiş yapılabilir.

İdari Süreçler

• Açık Ceza İnfaz Kurumlarına Ayrılma Yönetmeliği Madde 10 uyarınca, kapalı kurumda bulunan hükümlüler, gerekli şartları taşıdıklarında ve kurum idaresi tarafından uygun görüldüğünde açık ceza infaz kurumuna geçiş yapabilirler. Bu süreçte, hükümlünün aldığı ceza miktarı, koşullu salıverilme tarihi ve açık kuruma geçiş tarihi gibi bilgiler değerlendirilir.
• Başsavcılık tarafından yapılan inceleme sonucunda, hükümlünün açık ceza infaz kurumuna geçiş şartlarını taşıdığı tespit edilirse, geçiş işlemi gerçekleştirilir. Eğer hükümlü şartları taşımasına rağmen açık kuruma geçirilemezse, CvGTİHK maddeleri kapsamında belirli haklardan yararlanabilir.

Yeni Düzenlemeler ve Geçici Maddeler

• 7242 sayılı Kanun ile getirilen değişiklikler, açık ceza infaz kurumlarına geçiş şartlarını daha da esnetmiştir. Özellikle, 2020 yılından önce işlenmiş disiplin suçları için sicil silme sürelerinin beklenilmeyeceği ve disiplin cezalarının idare tarafından hemen kaldırılacağı hükme bağlanmıştır.
• CvGTİHK’nın geçici 9. maddesi, belirli suçlardan hükümlü olanlar için kapalı kurumda geçirilmesi gereken sürelerini düzenleyen bir geçici madde eklemiştir. Bu madde, terör suçları ve örgüt suçları dışındaki hükümlüler için, kapalı ceza infaz kurumunda geçirilmesi gereken süreyi bir aydan üç aya indirgeyerek, açık ceza infaz kurumlarına geçiş sürelerini 1 (bir) yıl erkenleştirmiştir.Bu yeni düzenlemeler, hükümlülerin topluma entegrasyon süreçlerini hızlandırmayı amaçlamakta ve özellikle pandemi gibi olağanüstü koşullar altında infaz süreçlerini esnetmektedir. Ayrıca, infaz hakimlerine ve idareye, hükümlülerin durumlarını bireysel olarak değerlendirme ve uygun gördüklerinde daha hızlı bir topluma dönüş süreci sağlama yetkisi vermektedir.

Açık Cezaevi ile ilgili Kanun ve Yönetmelikler

Aşağıda yer alan kanun ve maddeler, açık ceza infaz kurumlarının işleyişi, hükümlülerin bu kurumlara yerleştirilme süreçleri ve özel durumlara yönelik düzenlemelerle ilgili detayları içermektedir.

1. CEZA VE GÜVENLİK TEDBİRLERİNİN İNFAZI HAKKINDA KANUN ( CGTİHK ) 

• Madde 14: Açık ceza infaz kurumlarının amacını ve işleyişini tanımlar. Bu kurumlar, hükümlülerin rehabilitasyonunu, iş gücüne katılımlarını ve mesleki becerilerinin geliştirilmesine öncelik verir. Firar önleme amacı gütmeyen ve dış güvenlik personeli bulunmayan, yalnızca iç gözetim ve denetimle sınırlı güvenlik önlemlerine sahip tesisler olarak işletilir.
• Madde 14/2: Belirli şartları karşılayan hükümlülerin cezalarının doğrudan açık ceza infaz kurumlarında infaz edilmesini sağlar. Bu şartlar arasında hapis cezasının süresi ve suç tipi (terör, örgüt bağlantılı ve cinsel suçlar hariç) gibi faktörler yer alır.

2. TÜRK CEZA KANUNU ( TCK ) 

• Madde 142, 148, 149, 188, 190, 404, 403, 491/3-4, 492, 493, 494, 495, 496-497-498-499, 102, 103, 82/1-d, 86/3-a, 96/2-b, 414, 416/1, 418/1, 449/1, 456-457/1: Bu maddelerde yer alan suç tipleri için açık ceza infaz kurumuna geçiş şartları ve süreçlerinde ek kısıtlamalar ve gereklilikler belirlenmiştir.

3.2005 SAYILI İCRA VE İFLAS KANUNU 

• Tazyik Hapsi: İcra ve iflas süreçleri sırasında uygulanabilecek tazyik hapsi cezaları, belirli durumlarda doğrudan açık ceza infaz kurumlarında çekilebilir.

4. AÇIK CEZA İNFAZ KURUMLARINA AYRILMA YÖNETMELİĞİ 

• Madde 6 ve 6/2: Kapalı ceza infaz kurumlarından açık ceza infaz kurumlarına geçiş için gereken şartları belirler. İyi hal, ceza süresi ve infaz edilen süre gibi faktörler değerlendirilir.
• Madde 10: Kapalı kurumda bulunan hükümlülerin açık ceza infaz kurumlarına geçiş sürecini düzenler ve idare ile gözlem kurullarının rolünü açıklar.

5.7242 SAYILI CEZA VE GÜVENLİK TEDBİRLERİ VE BAZI KANUNLAR HAKKINDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN 

• Geçici 9. Madde: Özellikle pandemi sürecinde uygulanan geçici düzenlemeleri içerir. Bu düzenlemeler, disiplin cezaları ve süre kısıtlamaları ile ilgili esneklikler sağlar ve açık ceza infaz kurumlarına geçişi kolaylaştırır.